دوغ، محصولی از دسته لبنیات تخمیر شده است که برای ایجاد طعم بهتر، مقداری اسانس خوراکی هم به آن اضافه می‌گردد. گاهی تولیدکنندگان از سبزی‌های خشک و معطر مانند نعناع و پونه برای طعم دادن به دوغ‌های صنعتی کمک می‌گیرند. اگر از طرفدارهای دوغ صباح هستید احتمالا با انواع دوغ گازدار، بدون گاز و گرمادیده در بازار مواجه شده‌اید و شاید این سؤال نیز برای شما پیش آمده باشد که این دوغ‌ها چه تفاوتی با هم دارند و زمان خرید و مصرف هر کدام از آن‌ها باید به چه نکاتی توجه داشته باشیم و سوالات مهمی دارید درباره اینکه آیا دوغ قند دارد؟ دوغ چه نوع مخلوطی است؟ در ادامه این مطلب به بررسی انواع و فواید دوغ می‌پردازیم :
تفاوت دوغ گازدار و دوغ بدون گاز چیست؟
برای پاسخ به این پرسش که تفاوت دوغ گازدار و دوغ بدون گاز در چیست بهتر است بدانیم دوغ‌های بدون گاز، همان شیر تخمیرشده‌ای هستند که با نمک و اسانس‌های مختلف طعم‌دار می‌شوند؛ اما دوغ‌های گازدار، در اثر عوامل طبیعی یا داخلی و خارجی گازدار می‌شوند. گازهای داخلی، طبیعی یا تخمیری موجود در بعضی دوغ‌ها مانند دوغ‌های دست‌ساز خانگی یا محلی در اثر تخمیر و فعالیت میکروب‌های طبیعی موجود در ماست یا دوغ ایجاد می‌شوند. شاید توجه کرده باشید که دوغ و ماست‌هایی که برای مدت بیشتری قابل نگهداری هستند، گازدار هستند و این موضوع به علت تخمیر و فعالیت بیشتر باکتری‌های موجود در این محصولات است. برای گازدار کردن دوغ‌های صنعتی از گاز دی‌اکسیدکربن استفاده می‌کنند. از این گاز، برای گازدار کردن نوشابه‌ها هم استفاده می‌شود اما غلظت گاز مورد استفاده در دوغ‌ها، به مراتب کمتر از گاز مورد استفاده برای نوشابه‌هاست.
شاید بتوان گفت جلب نظر و پوشش ذائقه‌های گوناگون مشتریان از مهمترین دلایل ایجاد انواع مختلف دوغ هاست. پروتئین‌های موجود در دوغ حاوی اسیدهای آمینه مفید و حیاتی بدن است که در تأمین پروتئین نیازی بدن بسیار مؤثر و مفید هستند و همچنین از پروتئین‌های شیر در دستگاه گوارش بهتر هضم خواهند شد. این محصول برای افرادی که مشکلات معده ای دارند به دلیل داشتن لاکتوز کمتر نسبت به لاکتوز موجود در شیر، نفخ کمتری ایجاد می‌کند که می‌توان آن را یکی دیگر از فواید دوغ دانست.
دوغ گرمادیده چیست؟
دوغ‌های گرمادیده یا فرادما، محصولاتی هستند که تولیدکنندگان برای کاهش یا از بین بردن بار آلودگی میکروبی، آن‌ها را حرارت می‌دهند. این فرآیند مشکلی از نظر سلامت برای دوغ‌ها ایجاد نمی‌کند اما طعم آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد که موجب می‌شود برخی از مصرف‌کنندگان این محصولات، طعمی مانند ماست غلیظ یا کشک را از آن‌ها حس می‌کنند. به دلیل این تغییر ایجاد شده در طعم این دوغ با ذائقه همه افراد سازگار نیست و تولید این محصول هم مانند دوغ گازدار، محدود و تنها برای تأمین ذائقه‌های خاص است.
دوغ کفیر چیست و چه خواصی دارد؟
دوغ کفیر یک نوشیدنی گازدار ترش میباشد که حاصل تخمیر شیر است. از مهمترین فواید دوغ کفیر می‌توان وجود باکتری های اسید لاکتیک، پروبیوتیک، پروتئین، کلسیم، ویتامین ها و به ویژه گروه ویتامین های B را نام برد.
از فواید دوغ کفیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کفیر را می‌توان در دسته خوراکی‌های مفید و ضد سرطان طبقه بندی کرد.
- کفیر برای بهبود و شادابی پوست و مو بسیار مفید است.
- متعادل کردن فشار خون یکی دیگر از فواید دوغ کفیر است.
- کفیر جایگزین طبیعی برای تامین برخی ویتامین ها و مواد معدنی در بدن است.
- کفیر می‌تواند به عنوان ضدآلرژی عمل کند.
علاوه بر باکتری های مفید، کفیر مملو از ریز مغذی های بسیار حیاتی برای تک تک سلول های بدن ما می باشد که در کمتر ماده غذایی وجود دارد. موادی مانند:
- بیوتین
- ویتامین K2
- ویتامین های گروه B
- آنتی باکتریال ها و ضد قارچ های طبیعی مانند لاکتیک اسید
- انواع آمینو اسیدهای کمیاب
و مواد مفید دیگری که تاثیر شگرفی در ایجاد سلامتی و افزایش طول عمر خواهند داشت.
نحوه نگهداری دوغ گازدار در خانه چگونه است؟
دوغ را بهتر است در یخچال و دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری کرد. دوغ‌هایی که به مدت زیاد خارج از یخچال نگهداری می‌شوند، به دلیل فعالیت و تخمیر بیش از اندازه باکتری‌ها طعم ترش زننده‌ای پیدا خواهند کرد.
ترشی بیش از حد و حتی در مواردی تلخ شدن طعم دوغ، می‌تواند نشانه کم شدن کیفیت آن باشد. به‌طور کلی، بدطعمی دوغ جزو اولین و مهمترین نشانه‌های شرایط بد نگهداری است؛ به همین دلیل هنگام خرید انواع دوغ باید به این نکته توجه داشته باشید که حتماً محصولاتی که در یخچال و دور از نور مستقیم آفتاب هستند را تهیه و مصرف نمایید.
بد نیست به این نکته هم توجه داشته باشید که تماس مستقیم دوغ با نور آفتاب (به‌خصوص در جاده‌ها یا جلوی مغازه‌ها)، باعث ایجاد ترکیبات سرطان‌زا و سمی به دلیل اکسید شدن چربی موجود در آن می‌شود که در نتیجه تمام این موارد، طعم ناخوشایند این محصول را به دنبال دارد.
خواص و ارزش غذایی دوغ
دوغ نوشیدنی لبنی مناسبی است که می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای نوشابه در سبد غذایی خانواده باشد. از فواید دوغ، این نوشیدنی مفید می‌توان به تامین نیاز روزانه کلسیم و همچنین ویتامین‌های گروه B اشاره کرد. به همین دلیل بر خلاف نوشابه، دوغ برای تقویت استخوان‌ها بسیار مفید است. دوغ علاوه بر خواص تغذیه‌ای، حاوی باکتری‌های مفیدی است که اثرات زیادی بر سلامت گوارش دارند. هر لیتر دوغ حاوی 5/ 1- 2 درصد پروتئین، 1 درصد چربی و 6/0 گرم کلسیم است.
همانطور که در این مقاله خواندیم، با توجه به ارزش غذایی دوغ و میزان کلسیم، فسفر و پروتئین آن، می‌توان گفت این نوشیدنی برای بدن لازم و ضروری است. بهتر است به این نکته نیز توجه داشته باشیم که بهتر است دوغ را به صورت بدون گاز و کم نمک استفاده کنیم. گازدار کردن نوشیدنی‌ها و از جمله دوغ طعم بهتری به آن‌ها می‌دهد، اما ارزش غذایی آن را کاهش می‌دهد. بنابراین دوغ‌های بدون گاز نوشیدنی های مغذی تری نسبت به انواع گازدار هستند.
دوغ فقط با گوشفیل میچسبه اونم دوغ یخ