چگونه کودکمان را به رفتار خوب تشویق کنیم

کودکان همانطور که زبان و حرف زدن را از والدین خود می‌آموزند، رفتارهای آنان را نیز به سرعت الگوبرداری کرده و یاد می‌گیرند. احتمالا زیاد پیش آمده که فرزندتان را در حال پوشیدن لباس‌های شما یا تقلید از رفتار بزرگترها ببینید. این به آن معناست که وقتی فرزندتان رفتار خوبی از خود نشان می‌دهد، بهتر است توجه زیادی به او نشان داده و او را مورد تشویق قرار دهید. در این مقاله سعی کرده‌ایم تا به تعدادی از راهکارهای عملی برای تشویق هرچه بیشتر فرزندانتان به رفتارهای درست بپردازیم.

چگونه کودک خود را به رفتار خوب تشویق کنیم؟

1. الگوی او باشید

اجازه بدهید رفتار شما بهترین راهنمای فرزندتان باشد. کودک شما همواره در حال مشاهده شماست تا کدها و سرنخ‌هایی برای چگونگی رفتار را از شما بیاموزد. در نتیجه، آنچه در رفتار خود انجام می‌دهید بسیار مهم‌تر از آن چیزی است که به زبان می‌آورید. به عنوان مثال اگر می‌خواهید به فرزندتان بیاموزید که قبل از مطرح کردن خواسته هایش بگوید “لطفا” ابتدا سعی کنید خودتان در صحبت‌هایتان زیاد از این واژه استفاده نمایید. اگر دوست ندارید فرزند شما صدایش را بالا برده و با لحن تند صحبت کند، لازم است که ابتدا خودتان آرام و شمرده حرف زدن را تمرین کنید.

2. احساسات خود را به فرزندتان نشان دهید

اینکه احساسات خود را از رفتار کودکتان صادقانه با او در میان بگذارید به او کمک می‌کند تا انعکاس رفتار خود را در شما و احساساتتان ببیند. از احساس و شرایطی که تجربه می‌کنید با او حرف بزنید و اجازه بدهید اتفاقات پیرامون را از دید شما ببیند. برای مثال، می‌توانید بگویید: “من ازینکه سر و صدای زیادی وجود دارد و نمی‌توانم با تلفن صحبت کنم، ناراحتم!”. در این صورت کودک شما متوجه احساسات شما از رفتار خودش خواهد شد.

3. به رفتارهای خوب کودک توجه نشان دهید

وقتی فرزندتان را در حال انجام کار و یا رفتاری می‌بینید که مورد تایید و پسند شماست به او بازخورد مثبت بدهید. به عنوان مثال می‌توانید به او بگویید: “آفرین، چقدر خوب بازی میکنی!”. زمانی که کودک بابت رفتارهای خوبش از شما بازخورد مثبت می‌گیرد، آن رفتار را به مرور زمان بیشتر و بیشتر تکرار خواهد کرد. سعی کنید به ازای هر یک فیدبک منفی که به کودک می‌دهید، پنج بازخورد مثبت به او بدهید. به یاد داشته باشید کودکان ترجیح می‌دهند که از شما توجه منفی بگیرند تا بی‌توجهی!

4. در رفتار با کودکتان، همسن او شوید

زمانی که به فرزند خود نزدیک می‌شوید، بهتر می‌توانید خودتان را با احساسات، گفتار و افکار او هماهنگ کنید. صمیمی بودن با کودک باعث می‌شود تا به حرف‌ها و بازخورد شما در مورد رفتارش اهمیت بدهد. اگر به فرزندتان نزدیک شوید و توجه او را داشته باشید دیگر نیازی نیست که او را مجبور کنید تا به حرف‌هایتان گوش کند.

5. فعالانه به کودک خود گوش دهید

برای گوش کردن فعال، می‌توانید در حین شنیدن صحبت‌های او سر تکان دهید و آنچه را که فکر می‌کنید از حرف‌هایش متوجه شده‌اید تکرار کنید. مثلا به او بگویید: “از اینکه لگوهایت ریخته احساس ناراحتی داری”. وقتی این کار را انجام می‌دهید می‌توانید به کودک خردسال کمک کنید تا با تنش و احساسات عظیمی همچون ناامیدی که موجب رفتارهای منفی می‌شود، کنار بیاید. این کار همچنین موجب شده تا کودک احساس احترام و آرامش داشته باشد و کج‌خلقی‌هایش کمتر شود.

6. به قول‌هایی که می‌دهید عمل کنید

وقتی به وعده‌های خود _ چه خوب و چه بد _ عمل می‌کنید، فرزندتان یاد می‌گیرد که می‌تواند به شما اعتماد کند و برایتان احترام قائل می‌شود. کودک به خاطر می‌سپارد که وقتی به او وعده خوبی می‌دهید، او را ناامید نخواهید کرد و همچنین می‌آموزد در صورتی که نسبت به کاری عقیده‌‌ی خود را بازگو می‌کنید برای تغییر آن تلاش نکند. بنابراین وقتی قول می‌دهید که اگر اسباب‌بازی‌هایش را جمع کند او را بیرون می‌برید، مطمئن شوید که زمان این کار را داشته باشید و حتما به وعده خود عمل کنید. اگر به او می‌گویید که اگر به دویدن ادامه بدهد مکانی را که در آن هستید ترک خواهید کرد، آماده باشید که این کار را انجام دهید.

7. محیطی را ایجاد کنید که مستعد انجام رفتار خوب باشد

محیط اطراف کودک می‌تواند بر رفتار او تاثیرگذار باشد، بنابراین می‌توانید محیط را طوری شکل دهید که کودک را برای انجام رفتار خوب کمک کند. این کار می‌تواند به سادگی با قرار دادن وسایل امن برای فرزند شما باشد. همچنین اطمینان حاصل کنید که وسایل شکستنی و لوازمی که مستعد شکستن یا آسیب هستند از دسترس او دور باشند.

8. درگیری‌های خود با کودک را هوشمندانه انتخاب کنید

قبل از اینکه خود را برای هر کاری که فرزندتان انجام می‌دهد درگیر کنید، از خود بپرسید آیا واقعا ارزشش را دارد یا نه! اگر می‌خواهید به او «نه» بگویید حتما از قبل این سوال را از خودتان بپرسید. با به حداقل رساندن دستورها، درخواست و بازخوردهای منفی، فرصت‌های درگیری را به حداقل برسانید. می‌توانید به جای دستورالعمل‌های شخصی از قوانین کلی خانوادگی استفاده کنید تا همه بدانند که چه چیزهایی در خانه شما واقعا مهم هستند.

9. در مورد غرزدن قاطع عمل کنید

اگر زمانی که فرزندتان ئذ حال غر زدن برای به دست آوردن چیزی است، تسلیم او شوید ناخواسته به او این را آموزش داده‌اید که می‌تواند برای به دست آوردن هر چیزی غر بزند. مطمئن شوید که او این نکته را به ذهن می‌سپارد که «نه» به معنای «نه» است، و نه «شاید»! بنابراین در «نه» گفتن محتاط باشید مگر اینکه واقعا منظورتان همین باشد.

10. قوانین را مثبت و ساده‌سازی کنید

دستورالعمل‌هایی که به کودک می‌دهید باید واضح، کوتاه و متناسب با سن کودک شما باشد، در این صورت برای کودک درک و به خاطر سپردن آنها راحت‌تر خواهد بود. قوانین مثبت معمولا بازخوردهای بهتری نسبت به قوانین منفی می‌گیرند چرا که آنها رفتار کودکتان را به طریق مثبتی هدایت می‌کنند. برای مثال جمله «لطفا در رو ببند» بهتر از جمله «در رو باز نگذار است».

11. به کودکان مسئولیت بدهید

با بزرگتر شدن کودک می‌توانید به او نشان بدهید که هر رفتار عواقبی در بر خواهد داشت. شما می‌توانید او را در این موقعیت قرار دهید که عواقب طبیعی رفتارهایش رار تجربه کند. به عنوان مثال اگر کودک خود را موظف کرده‌اید تا وسیله‌های خوابش را برای ماندن کنار دوستانش جمع کند و او بالش خود را جا گذاشته، نتیجه اجتناب‌ناپذیر آن بدون بالش ماندن در شب است. در برخی موارد شاید لازم باشد عواقبی را برای رفتارهای نامناسب در نظر بگیرید، در این موارد به خاطر داشته باشید که حتما از قبل این موارد را روشن و شفاف برای کودک خود توضیح داده و او را مطلع کرده باشید تا او بر سر این موارد با شما توافق کند.

12. فقط یک بار بگویید و بگذرید

اگر همواره به فرزندتان بگویید که چه کاری را انجام بدهد و چه کاری انجام ندهد، ممکن است او را وادار کنید تا به انجام آن رفتارها تظاهر کند. اگر می‌خواهید که فرزند شما در انجام دادن یا ندادن کاری با شما همکاری کند به او این فرصت را بدهید و عواقب آن را به او یادآوری کنید.

13. به فرزند خود فرصت موفقیت دهید

محیط را برای فرزندتان به گونه‌ای طراحی کنید که رفتارهای خوبی از خود بروز دهد، و سپس او را برای انجام آن کارها تشویق کنید. به عنوان مثال، به کودک خود چند کار ساده بدهید که برای کمک به خانواده آنها را به انجام برساند. پس از اتمام این کارها، تمجید و تشویق او موجب می‌شود که او به انجام دادن چنین کارهایی ادامه دهد. همچنین تداوم و تمرین زیاد فرزند شما برای انجام یک کار دشوار به او کمک می‌کند تا در آن کار بهتر و بهتر شده و پس از انجام آن احساس خوبی داشته باشد؛ این احساس خوب مشوق او برای تکرار خواهد بود.

14. برای موقعیت‌های چالش‌برانگیز آماده شوید

همواره در زندگی زمان‌هایی هستند که برآورده کردن نیازهای فرزندان و انجام خواسته‌های آنان با دشواری همراه است. برای مثال در زمان هایی مانند خرید، در ماشین حین رانندگی و یا در یک مهمانی. اگر از قبل برای این موقعیت های چالش برانگیز آماده باشید، می‌توانید نیازهای فرزند خود را برنامه ریزی کنید. 5 دقیقه قبل از اینکه از کودکان بخواهید فعالیت‌های خود را تغییر دهند، به آنها اعلام کنید که چه خواسته ای خواهید داشت. با او در مورد دلیل اینکه چرا به همکاری او نیاز دارید صحبت کنید و در نتیجه کودک شما تلاش خواهد کرد تا برای برآورده ساختن انتظار شما آماده شود.

15. شوخ‌طبع باشید

شوخ طبعی و تلطیف فضا به شما کمک خواهد کرد تا اوقات خوشی را در کنار کودک خود تجربه کنید. شما می‌توانید این کارها را با استفاده از آهنگ، طنز و سرگرمی‌های مختلف انجام دهید. مثلا می‌توانید وانمود کنید که یک هیولای قلقلک دهنده هستید که باید برایش اسباب‌بازی ها را از روی زمین جمع کنید. طنزی را دخیل کنید که هر دوی شما را بخنداند و به کودکتان آسیبی نرساند. با کنایه سخن گفتن با کودکان می‌تواند برای آنها به شدت آسیب‌زا باشد.

پدر و مادر شدن یکی از سخت‌ترین مشاغل دنیاست و تربیت فرزندان امروزه به یکی از سخت‌ترین کارهای دنیا تبدیل شده است. متاسفانه به دلیل نقص آموزش در این زمینه و عدم مطالعه کافی والدین همواره نقص هایی در برخورد با کودکان وجود دارد که برخی از آنها می‌تواند زمینه ساز آسیب های زیادی در بزرگسالی شود. از همین رو مهم است که چگونه با فرزندمان رفتار می‌کنیم و چگونه از او می‌خواهیم که کارهایش را انجام دهد.